जुलै 2025 मध्ये केंद्र सरकारच्या कर्मचाऱ्यांसाठी आणि निवृत्त कर्मचाऱ्यांसाठी (पेन्शनर्ससाठी) आनंदाची बातमी येऊ शकते. यावेळी महागाई भत्त्यात (DA) 2% ते 3% दरम्यान वाढ होण्याची शक्यता वर्तवली जात आहे. जानेवारी ते जून 2025 या कालावधीसाठी केवळ 2% इतकी किरकोळ वाढ करण्यात आली होती, जी गेल्या 78 महिन्यांतील सर्वात कमी वाढ ठरली. यामुळे सुमारे 1.2 कोटी कर्मचाऱ्यांमध्ये नाराजीचं वातावरण तयार झालं होतं. सध्या केंद्र सरकारकडून 55% DA दिला जात आहे, जो जानेवारी 2025 पासून लागू करण्यात आला आहे.
महागाई भत्ता म्हणजे काय आणि तो कसा ठरवला जातो?
महागाई भत्ता (Dearness Allowance – DA) म्हणजे कर्मचाऱ्यांना आणि निवृत्त कर्मचाऱ्यांना दिला जाणारा असा भत्ता आहे, जो महागाईमुळे वाढलेल्या खर्चाची भरपाई करण्यासाठी दिला जातो. केंद्र सरकार दर सहा महिन्यांनी हा भत्ता वाढवते:
| कालावधी | घोषणा होण्याचा कालावधी |
|---|---|
| जानेवारी ते जून | मार्च महिन्यात |
| जुलै ते डिसेंबर | ऑक्टोबर किंवा नोव्हेंबरमध्ये |
DA चं गणित CPI-IW (Consumer Price Index for Industrial Workers) या निर्देशांकावर आधारित असतं. मागील 12 महिन्यांच्या CPI-IW सरासरीनुसार DA ठरवलं जातं. 7व्या वेतन आयोगानुसार खालील सूत्र वापरून DA ची टक्केवारी मोजली जाते:
DA (%) = [(CPI-IW सरासरी – 261.42) ÷ 261.42] × 100
मार्च 2025 चे CPI-IW आकडे आणि त्याचा परिणाम
मार्च 2025 मध्ये CPI-IW निर्देशांक 0.2 अंकांनी वाढून 143.0 वर पोहोचला आहे. नोव्हेंबर 2024 पासून सुरू झालेल्या घसरणीनंतर ही स्थिरतेकडे जाणारी पहिली सकारात्मक चिन्हं मानली जात आहेत. जानेवारी 2025 मध्ये हा निर्देशांक 143.2 होता. मार्च महिन्यात वार्षिक महागाई दर 2.95% नोंदवला गेला, जो फेब्रुवारीच्या तुलनेत थोडा अधिक आहे. अन्नधान्याच्या किंमती नियंत्रणात राहिल्याने CPI-IW मध्ये मोठी उसळी न दिसली, तरीही बाजारातील स्थिरतेचं स्पष्ट संकेत मिळत आहेत.
DA मध्ये किती वाढ होऊ शकते?
मार्च 2025 पर्यंतच्या CPI-IW सरासरीवरून अंदाज लावता येतो की DA चं संभाव्य प्रमाण सुमारे 57.06% पर्यंत पोहोचलं आहे. एप्रिल, मे आणि जून 2025 मध्ये जर CPI-IW स्थिर राहिलं किंवा किंचित वाढलं, तर DA 57.86% पर्यंत जाऊ शकतो. जर हा दर 57.50% च्या पुढे गेला, तर DA 58% होण्याची शक्यता आहे. अन्यथा तो 57% वर स्थिर राहील. त्यामुळे जुलै ते डिसेंबर 2025 या कालावधीत DA मध्ये 2% ते 3% दरम्यान वाढ होणे जवळपास निश्चित मानलं जात आहे.
8वा वेतन आयोग वेळेत लागू होईल का?
सध्या 7वा वेतन आयोग 31 डिसेंबर 2025 रोजी संपणार आहे. याआधी अशा अपेक्षा होत्या की 8वा वेतन आयोग जानेवारी 2026 पासून लागू होईल. मात्र सध्या सरकारकडून याबाबत कोणतीही ठोस हालचाल न दिसल्याने त्याची वेळेवर अंमलबजावणी होईल की नाही, यावर शंका व्यक्त केली जात आहे. त्यामुळे कर्मचाऱ्यांना आणि पेन्शनधारकांना यासंदर्भात थोडी प्रतीक्षा करावी लागणार आहे.
टीप: वरील माहिती विविध अधिकृत सरकारी अहवाल, अर्थतज्ज्ञांच्या विश्लेषणावर आणि CPI-IW आकडेवारीवर आधारित आहे. DA मध्ये होणाऱ्या वाढीचा अंतिम निर्णय केंद्र सरकारकडून घेतला जातो. त्यामुळे वरील अंदाज हे संभाव्य विश्लेषन आहे आणि त्यात बदल होऊ शकतात. कोणताही आर्थिक निर्णय घेण्याआधी अधिकृत अधिसूचना वाचावी.