नरेंद्र मोदी यांच्या नेतृत्वाखालील केंद्र सरकारने गेल्या 11 वर्षांत अनेक दूरदृष्टीपूर्ण आणि सर्वसामान्य जनतेच्या हितासाठी उपयुक्त ठरणाऱ्या योजनांची अंमलबजावणी केली आहे. या योजना केवळ घोषणांपुरत्या मर्यादित न राहता प्रत्यक्षात जनतेच्या जीवनमानात सकारात्मक बदल घडवणाऱ्या ठरल्या आहेत. महिलांपासून शेतकरी, तरुण, लघुउद्योग सुरू करणारे उद्योजक आणि असंघटित क्षेत्रातील कामगार – प्रत्येकासाठी विशिष्ट योजना आखण्यात आल्या आहेत. चला तर मग अशाच पाच महत्त्वाच्या योजनांविषयी जाणून घेऊ, ज्या आज कोट्यवधी लोकांना लाभ देत आहेत.
प्रधानमंत्री किसान सन्मान निधी योजना (PM-KISAN)
शेतकऱ्यांचा आर्थिक आधार भक्कम करण्यासाठी सुरू झालेली ही योजना आज देशातील सर्वाधिक प्रभावी योजनांमध्ये गणली जाते. दरवर्षी लघु व सीमांत शेतकऱ्यांच्या बँक खात्यांमध्ये थेट ₹6000 आर्थिक मदत जमा केली जाते.
फेब्रुवारी 2025 मध्ये 19व्या हप्त्यात ₹22,270.45 कोटी इतकी रक्कम 9.88 कोटी लाभार्थी शेतकऱ्यांना वितरित करण्यात आली. पुढील हप्ता लवकरच जाहीर होणार आहे.
आयुष्मान भारत योजना (PM-JAY)
गरीब आणि गरजू नागरिकांना मोफत आरोग्यसेवा पुरवण्यासाठी प्रधानमंत्री जन आरोग्य योजना सुरू करण्यात आली. ही योजना सध्या जगातील सर्वात मोठी सार्वजनिक आरोग्य विमा योजना ठरली आहे. आतापर्यंत 55 कोटींपेक्षा अधिक लोकांना लाभ मिळाला आहे.
यासोबतच, 70 वर्षांवरील नागरिकांसाठी ‘आयुष्मान वय वंदना योजना’ लागू करण्यात आली असून, उत्पन्न मर्यादा न ठेवता लाभ दिला जातो. तसेच, आयुष्मान भारत डिजिटल मिशन अंतर्गत 77 कोटी हेल्थ आयडी तयार करण्यात आल्या आहेत.
प्रधानमंत्री आवास योजना (PMAY)
स्वतःचे पक्के घर मिळवण्याचे स्वप्न पूर्ण करणारी ही योजना ग्रामीण व शहरी विभागासाठी स्वतंत्रपणे राबवली जाते.
| योजना | पूर्ण घरे | महिलांच्या नावावर |
|---|---|---|
| PMAY-Urban | 92.72 लाख | >90 लाख |
| PMAY-Gramin | 2.77 कोटी | 25.29% महिलांच्या नावावर |
या माध्यमातून अनुसूचित जाती-जमाती आणि महिलांना विशेष प्राधान्य देण्यात आले आहे.
पीएम गरीब कल्याण अन्न योजना (PMGKAY)
कोरोना काळात सुरु झालेली ही योजना आजही चालू असून, 81 कोटीहून अधिक नागरिकांना दरमहा मोफत अन्नधान्य पुरवले जाते. सरकारने या योजनेसाठी 2028 पर्यंत ₹11.80 लाख कोटींचा निधी मंजूर केला आहे.
या योजनेचा प्रमुख उद्देश आहे – “एकही भारतीय उपाशी झोपू नये!”
प्रधानमंत्री मुद्रा योजना (PMMY)
लघुउद्योग आणि छोट्या व्यवसायांना चालना देण्यासाठी प्रधानमंत्री मुद्रा योजना महत्त्वाची ठरली आहे. या योजनेंतर्गत ₹20 लाखांपर्यंतचे कर्ज गहाण न ठेवता दिले जाते.
मार्च 2025 पर्यंतचे आकडे:
- 52.77 कोटी कर्ज खाती उघडण्यात आली
- ₹34.11 लाख कोटी कर्ज मंजूर
- ₹33.33 लाख कोटी वितरित
- 68% लाभार्थी महिला, आणि SC, ST, OBC घटकांना विशेष लाभ
पीएम श्रम योगी मानधन योजना (PM-SYM)
असंगठित क्षेत्रातील कामगारांसाठी ही स्वैच्छिक अंशदायी निवृत्तीवेतन योजना सुरू करण्यात आली आहे. 60 वर्षांनंतर दरमहा ₹3000 पेन्शन दिला जातो. मे 2025 पर्यंत 51.35 लाख कामगारांनी नोंदणी केली आहे.
तसेच ई-श्रम पोर्टलवर 30.86 कोटीहून अधिक कामगारांची नोंदणी झाली आहे, त्यापैकी 53.75% महिला आहेत. यामुळे कामगारांना विविध सरकारी योजनांचा लाभ, प्रशिक्षण व रोजगार संधी मिळत आहेत.
योजनांचा समग्र प्रभाव
या सर्व योजनांनी समाजातील विविध घटकांच्या जीवनात प्रत्यक्ष सकारात्मक बदल घडवून आणले आहेत. या योजना केवळ शाब्दिक घोषणांपुरत्या मर्यादित न राहता, गाव ते शहर आणि गरीब ते मध्यमवर्गीयांपर्यंत सर्वांना हातभार लावणाऱ्या ठरल्या आहेत.